Cele konferencji
Podstawowym celem konferencji jest prezentacja aktualnego stanu badań nad twórczością Jacoba Böhme i jej wieloaspektową recepcją w kulturze europejskiej. Refleksja Böhmego, skromnego szewca z Görlitz, wizjonera przenikającego tajemnicę życia Boga i artykułującego ją w postaci symboliczno-narracyjnej, charakteryzuje się potencjałem semantycznym inspirującym najwybitniejszych twórców i myślicieli. Powinowactwo duchowe ze śląskim mistykiem odnajdowali m.in. Goethe, Hegel, Schelling, Baader, Mickiewicz. Inny śląski mistyk Angelus Silesius sytuuje Böhmego w sercu Boga.
Jako martycę interpretacyjną, scalającą i porządkującą badania nad dziełem Jacoba Böhmego, przyjęto figurę filiacji. Po pierwsze, pozwala ona na określenie duchowej, dyskursywej i symbolicznej genealogii mistyki i myśli szewca ze Zgorzelca (luteranizm, mistyka niemiecka, kabała). Po drugie, figura ta otwiera perspektywę recepcji i oddziaływania. Poszukiwania genealogii duchowej, wykraczającej poza empiryczno-racjonalistyczne usytuowanie nowożytności, która w swym oświeceniowym paradygmacie odrzuca prawomocność myślenia osadzonego w tradycji religijnej i związanej z nią symbolice. Przykładowo Hegel i Schelling, wskazując dzieło Böhmego jako zapomniane źródło nowożytności i właściwy początek filozofii niemieckiej, uprawomocniają, w kontekście filozofii krytycznej Kanta, spekulację i metodę dialektyczną, jednocześnie usiłują przełożyć symboliczny język teozofa z Görlitz na system pojęciowy. Po trzecie wreszcie, jako wątek przewodni myśli Böhmego można potraktować kwestię „usynowienia człowieka”, śmierci „człowieka starego” i narodzin „człowieka nowego”, tj. transformacji aksjologicznej i duchowej człowieka, ukształtowaniu jego zadomowienia w świecie przy jednoczesnym otwarciu na transcendencję. Ów archetyp przeistoczenia człowieka w kontekście jego boskiego praobrazu wyraża dążenie do rekonstytucji pierwotnej postaci człowieczeństwa, uczestnictwa człowieka w życiu Boga (Gelassenheit).
Gnoza Böhmego przekracza ramy chrześcijaństwa rozumianego jako porządek instytucjonalno-doktrynalny, w kierunku ecclesia spiritualis (np. Kościoła św. Jana Schellinga, Społeczność Ducha Świętego Cieszkowskiego), w którym bycie w Chrystusie, który objawia się in linea (Mysterium Magnum), unieważnia konfesyjne przeciwstawienia i spory. Ten typ myślenia o Bogu, zorientowany jest na praktykę chrześcijańską, w której poznanie Chrystusa oznacza zbliżenie się do Chrystusa, upodobnienie przekształcające ludzkie serce. Nie opiera się ono na „kościele murowanym”, lecz na Logosie, „sercu Boga” (Morgenröthe).
Ważną kwestię stanowi fenomen melancholii, który odpowiada z jednej strony opisywanemu przez Ojców Pustyni doświadczeniu acedii, a z drugiej strony heideggerowskiej trwodze, w której człowiek we własnej śmiertelności staje wobec prawdy bycia, sensu własnego istnienia. Ugruntowana w tradycji mistycznej „noc wiary” (św. Jan od Krzyża) stanowi duchowe doświadczenie człowieka żyjącego w epoce „nocy świata”, „śmierci Boga”, skrytości Boga. Doświadczenie to może być ujęte w schemacie bliskości Boga, a zatem jako figura dyskursywna inicjacji duchowej, „powtórnych narodzin”, które stają się narodzinami z ducha.
Proponowana tematyka
Podczas konferencji zostaną poruszone aspekty dzieła Jakoba Böhmego, uwidaczniające się w kontekście:
- tradycji mistyki niemieckiej, luteranizmu, katolicyzmu;
- kabały i gnozy;
- kultury śląskiego baroku, a w szczególności poezji i myśli Angelusa Silesiusa;
- niemieckiego romantyzmu – m.in. Goethego, Novalisa;
- idealizmu niemieckiego – Hegel, Schelling, Schopenhauer, Baader;
- kultury i filozofii rosyjskiej – Sołowiow, Bierdiajew i in.;
- literackich i filozoficznych wątków w kulturze polskiej;
- polskich badań nad dziełem teozofa (Piórczyński, Kosian, i in.);
- obecności symboli i myśli Böhmego w teozofii i antropozofii (m.in. C. G. Jung, R. Steiner, J. Prokopiuk);
- duchowej kondycji człowieka współczesnego i jej ujęcia filozoficznego, literackiego oraz teologicznego w kontekście problematyki zła, samozbawienia człowieka, „śmierci Boga”, przekroczenia metafizyki, kryzysu chrześcijaństwa i jego historyczno-instytucjonalno-dogmatycznej postaci.
Języki konferencji: język polski, język niemiecki, język angielski.
Konferencja jest realizowana w ramach programu Doskonała Nauka
Nadsyłanie propozycji referatów
Streszczenia referatów, obejmujące 1000-1500 znaków, należy nadsyłać do 31.10.2023 r. na adres: Boehme2023@pans.nysa.pl
Publikacja referatów planowana jest w monografii (poziom II) lub czasopiśmie z listy ministerialnej
Opłata konferencyjna: 350 zł
Z dopiskiem:
Jacob Boehme oraz imię i nazwisko uczestnika
Nr konta:
50 1020 3714 0000 4102 0012 7415 w banku PKO BP
Baza hotelowa w Nysie
Komitet Naukowy
Prof. dr hab. Józef Piórczyński, Uczelnia Nauk Społecznych w Łodzi
Prof. dr hab. Henryk Benisz, Uniwersytet Opolski
Prof. dr hab. Jan Krasicki, Uniwersytet Wrocławski
Prof. dr hab. Wojciech Kunicki, Uniwersytet Wrocławski, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
Dr hab. Ewa Matkowska, prof. ucz., Uniwersytet Wrocławski
Dr hab. Leon Miodoński, prof. ucz., Uniwersytet Wrocławski
Dr hab. Alina Dittmann, prof. ucz., Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
Dr Tomasz Drewniak, prof. ucz., Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
Dr Beata Giblak, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
Dr. Hans-Joachim Friedrich
Dr. Günther Bonheim, Wüstenrot, Internationale Jacob Böhme Gesellschaft
Dr. Thomas Isermann, Berlin, Internationale Jacob Böhme Gesellschaft
Dr. Thomas Regehly, Offenbach, Internationale Jacob Böhme Gesellschaft
Dr Krzysztof Żarski, Uniwersytet Wrocławski
Komitet Organizacyjny
Dr Tomasz Drewniak, prof. ucz., Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie - przewodniczący
Dr hab. Alina Dittmann, prof. ucz., Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie – z-ca przewodniczącego
Dr Ewa Smolka-Drewniak, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
o. lic. mgr Michał Dragan, Uniwersytet Opolski
mgr Wojciech Zalewski, Instytut Myśli ks. Józefa Tischnera, Uniwersytet Jagielloński, VIII Prywatne Akademickie Liceum Ogólnokształcące w Krakowie
mgr Wioletta Skubel, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
mgr Elżbieta Boruch, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie